Ισότητα των φύλων

Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) για το 2024 σχετικά με την ισότητα των φύλων στην Ελλάδα, δείχνει κάποια σχετική πρόοδο, κυρίως όσον αφορά την πρόσβαση σε θέσεις εξουσίας και την οικονομική δύναμη, ακολουθούμενη από μια μικρή αύξηση ως προς στην πρόσβαση στην εργασία και απόκτηση γνώσεων. Οσον αφορά θέματα χρόνου που αφιερώνεται σε φροντιδα, οικιακές εργασίες και κοινωνικές δραστηριοότητες, η κατάσταση παρέμενει ίδια, ενώ ο τομέας της υγείας επιδεινώθηκε ελαφρώς. Στον τομέα της βίας, η Ελλάδα παραμένει πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ με υψηλότερο αριθμό περιστατικών. Η απασχόληση και η συμμετοχή είναι τομείς στους οποίους η Ελλάδα παρουσιάζει σημαντικές ανισότητες μεταξύ των φύλων, οπότε, παρά την πρόοδο, ο διαχωρισμός στην εργασία και η ποιότητα της εργασίας παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα.[1] Όπως σημειώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, η Ελλάδα έχει ένα από τα μεγαλύτερα χάσματα μεταξύ φύλων όσον αφορά την απασχόληση στην ΕΕ.[2]

Στο ίδιο πνεύμα, όσον αφορά τον τομέα των γνώσεων/συμμετοχής στην εκπαίδευση που αξιολογείται από το EIGE, οι γυναίκες στην Ελλάδα εξακολουθούν να υστερούν σε σχέση με την υπόλοιπη ΕΕ, παρά την άνοδο που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια. Παρά τη σημαντική αύξηση της οικονομικής δύναμης που παρατηρήθηκε σε σύγκριση με 15 χρόνια πριν, η πρόσβαση στην υγεία παρουσιάζει σημάδια επιδείνωσης.[3]

Ο νόμος 5172 για την καταπολέμηση των νέων μορφών βίας κατά των γυναικών ψηφίστηκε τον Ιανουάριο του 2025, πράγμα που αποτέλεσε σημαντική πρόοδο στην ισότητα των φύλων.[4] Ο νόμος αποσκοπεί στην ενσωμάτωση της οδηγίας 2024/1385 της ΕΕ, αλλά η παράλειψη βασικών στοιχείων,[5] στη μεταφορά του στο εθνικό δίκαιο, προκάλεσε έντονη κριτική από δικηγόρους και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (ΟΚΠ). Η Διοτίμα, μία από τις μεγαλύτερες ΜΚΟ στην Ελλάδα (τόσο σε εμπειρογνωμοσύνη όσο και σε μέγεθος) που ασχολείται με θέματα φύλου και ισότητας, χαρακτήρισε τον νόμο «άλλη μια χαμένη ευκαιρία».[6] Αρκετές από τις διατάξεις που παραλείπονται από τον νόμο 5172 αφορούν σημαντικές πτυχές της καταπολέμησης της έμφυλης βίας, όπως τα μέτρα πρόληψης του βιασμού και η κατάρτιση ειδικών.[7] Ο νόμος παραλείπει επίσης την ποινική τυποποίηση της γυναικοκτονίας και χρησιμοποιεί γλώσσα και όρους που αγνοούν τον δυσανάλογο αντίκτυπο της έμφυλης βίας στις γυναίκες, για παράδειγμα «ακρωτηριασμός γεννητικών οργάνων» αντί για «ακρωτηριασμός γυναικείων γεννητικών οργάνων».

Η ουσιαστική συμβολή της κοινωνίας των πολιτών στη σύνταξη του νόμου κατέστη πρακτικά αδύνατη. Η περίοδος διαβούλευσης διήρκεσε από τις 24 Δεκεμβρίου 2024 έως τις 7 Ιανουαρίου 2025, μια σύντομη περίοδος κατά τη διάρκεια των χειμερινών διακοπών. Δεν δόθηκε καμία προηγούμενη ευκαιρία για διαβούλευση, ούτε πραγματοποιήθηκε ακρόαση των ΟΚΠ, των οργανώσεων εμπειρογνωμόνων ή των γυναικείων οργανώσεων, όπως επισημαίνει η Διοτίμα.[8] Η ΟΕΣ υπογραμμίζει την έλλειψη διατομεακής συνεργασίας μεταξύ των δημόσιων αρχών που συμμετέχουν στην καταπολέμηση της έμφυλης βίας. Επιπλέον, ο νόμος 5172 δεν παρέχει την ολιστική και μακροπρόθεσμη προσέγγιση που απαιτείται, αλλά εστιάζει σε αυστηρότερες ποινές. Αυτό δημιουργεί ανησυχίες ότι ο νόμος θα είναι αναποτελεσματικός.

Άλλες πρωτοβουλίες το 2024 και το 2025 περιλάμβαναν την υπογραφή από διάφορες ελληνικές ΟΚΠ μιας πανευρωπαϊκής δήλωσης που εξέφραζε ανησυχία για τις καθυστερήσεις στη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την πρόληψη επιβλαβών πρακτικών κατά των γυναικών και των κοριτσιών.[9] Η δήλωση υπογράμμισε ότι τα κράτη μέλη πρέπει να θεσπίσουν συγκεκριμένες και ρητές διατάξεις για σημαντικά ζητήματα, όπως ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων των γυναικών και των διαφυλικών ατόμων και η μαιευτική και γυναικολογική βία, καθώς και την ανάγκη να εφαρμοστούν αυτές οι διατάξεις. Η Ελλάδα εξακολουθεί να μην αναγνωρίζει επίσημα την μαιευτική και γυναικολογική βία ως έγκλημα.[10]

Η Ελλάδα σημείωσε κάποια συνολική πρόοδο στην πρόληψη της έμφυλης και της ενδοοικογενειακής βίας. Μαζί με την Κύπρο, επέκτεινε τη διαθεσιμότητα της εφαρμογής για smartphone «Panic Button» σε όλα τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας, επιτρέποντας στους χρήστες να ειδοποιούν την αστυνομία και να κοινοποιούν την τοποθεσία τους χωρίς να το γνωρίζει ο δράστης.[11] Εισήχθησαν απαιτήσεις ατομικής αξιολόγησης και διαχείρισης κινδύνου, οι οποίες προσδιορίζουν τα κατάλληλα μέτρα για την άμεση προστασία των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας.[12] Τα μέτρα αυτά αποσκοπούν επίσης στην πρόληψη της επανάληψης της βίας και της δευτερογενούς θυματοποίησης, δηλαδή της περαιτέρω βλάβης του θύματος από θεσμούς και άλλα άτομα μετά το περιστατικό βίας.[13] Τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να επιφέρουν θετική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι ελληνικοί θεσμοί προσεγγίζουν τα θύματα έμφυλης βίας. Η ανάγκη για μια τέτοια αλλαγή αποδεικνύεται με την καταδίκη από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της αδυναμίας των ανακριτικών και δικαστικών αρχών της Ελλάδας να ανταποκριθούν επαρκώς στις καταγγελίες περιστατικών βιασμού.[14] Ο νόμος 5172 περιλαμβάνει επίσης ρητά την ψυχολογική βία ως μορφή ενδοοικογενειακής βίας και αποσαφηνίζει τη χρήση περιοριστικών μέτρων για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητάς τους.[15]

Εκπαίδευση, κατάρτιση και δια βίου μάθηση

Παρά τις πολλές μεταρρυθμίσεις των τελευταίων ετών, η ΟΕΣ δεν αναφέρει ουσιαστική πρόοδο όσον αφορά την πρόσβαση στην εκπαίδευση. Οι περισσότερες μεταρρυθμίσεις βασίστηκαν σε συστάσεις της ΕΕ, αλλά φαίνεται επίσης ότι αντικατοπτρίζουν τις ιδέες των τριών υπουργών Παιδείας που ανέλαβαν καθήκοντα τα τελευταία δύο χρόνια. Σύμφωνα με την ΟΕΣ, οι δημόσιες αρχές έλαβαν ελάχιστα υπόψη τις απόψεις των επαγγελματιών του εκπαιδευτικού τομέα και έδωσαν προτεραιότητα σε εμπειρογνώμονες των οποίων οι απόψεις συνάδουν με αυτές του υπουργείου. Η πιο πρόσφατη από αυτές τις μεταρρυθμίσεις είναι η δημιουργία των Δημόσιων Ωνάσειων Σχολείων, που προέκυψαν από τη συνεργασία μεταξύ του Υπουργείου Παιδείας και του Ιδρύματος Ωνάση. Το ίδρυμα παρέχει χρηματοδότηση ύψους 160 εκατομμυρίων ευρώ για να μετατρέψει ένα δίκτυο δημόσιων σχολείων σε «πρότυπα σχολεία», δημιουργώντας έτσι ένα αφήγημα «αριστείας» που διευρύνει το χάσμα μεταξύ των μαθητών και του διδακτικού προσωπικού με βάση τις αντίστοιχες επιδόσεις τους.[16] Η συμμετοχή αυτού του ιδιωτικού ιδρύματος εγείρει ανησυχίες για ένα όλο και πιο ιδιωτικοποιημένο σχολικό σύστημα. Τα Ωνάσεια σχολεία έχουν ως στόχο να παρέχουν υψηλής ποιότητας εκπαίδευση, η πρόσβαση στην οποία γίνεται μέσω ψηφοφορίας και εισαγωγικών εξετάσεων, καθώς και να αυξήσουν τις εκπαιδευτικές ευκαιρίες στις κοινωνικά και οικονομικά υποβαθμισμένες περιοχές της Ελλάδας όπου έχουν ιδρυθεί τα σχολεία. Όμως η ΟΕΣ επισημαίνει σοβαρές ανησυχίες ως προς το αν αυτό επιτυγχάνεται. Η εισαγωγή εξαρτάται από τις εξετάσεις, οπότε οι μαθητές που αποτυγχάνουν πρέπει να εγγραφούν σε άλλο σχολείο, συχνά μακριά από τον τόπο διαμονής τους.[17] Αυτό έχει αντίκτυπο στα σχολεία στα οποία μεταφέρονται αυτοί οι μαθητές, τα οποία ενδέχεται να πρέπει να δεχτούν περισσότερους μαθητές από όσους μπορούν να φιλοξενήσουν. Ακόμη, οι εκπαιδευτικοί ενδέχεται να αναγκαστούν να μετακινηθούν σε άλλα σχολεία της περιοχής, καθώς το διοικητικό συμβούλιο των Ωνάσειων σχολείων επιλέγει τους δικούς του εκπαιδευτικούς, με αποτέλεσμα οι προηγούμενοι να μετακινούνται σε άλλο σχολείο. Αυτό προκαλεί επίσης μια αυξανόμενη ανάγκη για πιστοποιήσεις μεταξύ του διδακτικού προσωπικού, προκειμένου να αποδείξουν την «αριστεία» τους, αποσπώντας έτσι την προσοχή από την ποιότητα της εκπαίδευσης και στρέφοντάς την στην απόδοση. Επιπλέον, οι εισαγωγικές εξετάσεις είναι πιθανό να αυξήσουν την εξάρτηση από τα ιδιαίτερα μαθήματα, γνωστά ως «σκιώδης εκπαίδευση», επισημαίνει η ΟΕΣ. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αθέμιτα πλεονεκτήματα για όσους μπορούν να πληρώνουν ιδιαίτερα μαθήματα προκειμένου να αυξήσουν τις πιθανότητές τους να περάσουν τις εισαγωγικές εξετάσεις.

Τα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας (ΣΔΕ) παρέχουν εκπαίδευση σε ενήλικες που επιθυμούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους.[18] Από τα συνολικά 80 ΣΔΕ στην Ελλάδα, τα 12 βρίσκονται σε φυλακές. Παρά το γεγονός ότι έχουν μεγάλη συμμετοχή και είναι πολύ σημαντικά για την κοινωνική επανένταξη, τα ΣΔΕ στερούνται θεσμικής υποστήριξης και εκπαιδευτικού και διοικητικού προσωπικού, ενώ τα προγράμματα σπουδών τους είναι ξεπερασμένα. Διοικούνται από δύο αρχές – το Ίδρυμα Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης (ΙΝΕΔΙΒΙΜ) και τη Γενική Γραμματεία Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Δια Βίου Μάθησης και Νεολαίας (Γ.Γ.Ε.Ε.Κ.Δ.Β.Μ.) – γεγονός που εμποδίζει τη λήψη αποφάσεων και την εφαρμογή τους.

Ένταξη μεταναστών, προσφύγων, αιτούντων άσυλο και μειονοτήτων

Η πολιτική στάση απέναντι στους μετανάστες και τους πρόσφυγες γίνεται όλο και πιο ξενοφοβική, με αποτέλεσμα την παραβίαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους, καθώς και των δικαιωμάτων άλλων ευάλωτων ομάδων, όπως αναφέρει η ΟΕΣ. Τα τελευταία χρόνια, τέσσερις διαφορετικοί ακροδεξιοί υπουργοί μετανάστευσης έχουν υιοθετήσει όλο και πιο σκληρές θέσεις. Οι ιδέες τους έχουν βρει χώρο στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, τα οποία τις διαδίδουν σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Ενδεικτικά συμβάντα: Το Μάιο του 2024, η ελληνική αστυνομία συνέλαβε εννέα Αιγύπτιους , παρ’ όλο που η δικαστική απόφαση απέρριψε τις κατηγορίες που τους απαγγέλθηκαν.[19] Τον Ιούνιο του 2024, εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης για τον Tommy Olsen, διευθύνοντα σύμβουλο και ιδρυτή της ΜΚΟ Aegean Boat Report, με την υποψία ότι η ΜΚΟ συμμετέχει σε διεθνές κύκλωμα λαθρεμπορίου.[20] Τον Ιούλιο του 2024, αφού το Εφετείο δεν διαπίστωσε ρατσιστικό κίνητρο σε μια υπόθεση όπου μέλη πολιτοφυλακής διέπραξαν πράξεις βίας κατά προσφύγων και μεταναστών, το δικαστήριο μετέτρεψε την κατηγορία σε πλημμέλημα.[21]

Ωστόσο, η διεθνής πίεση κατά των παράνομων πρακτικών που αποτελούν μέρος της ελληνικής μεταναστευτικής πολιτικής αυξάνεται, σύμφωνα με αναφορές της ΟΕΣ. Με απόφαση του Ιανουαρίου 2025, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε την Ελλάδα ένοχη για συστηματικές επαναπροωθήσεις αιτούντων άσυλο[22] και της επέβαλε να αποζημιώσει μια γυναίκα που είχε απελαθεί με τη βία στην Τουρκία, παρά το γεγονός ότι είχε ζητήσει προστασία. Η απόφαση αυτή ήταν μια επίσημη καταδίκη της ελληνικής πολιτικής επαναπροώθησης, την ύπαρξη της οποίας η ελληνική κυβέρνηση είχε αρνηθεί. Τον Απρίλιο του 2025, η Frontex ανακοίνωσε την έναρξη έρευνας για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που διαπράχθηκαν στο πλαίσιο της ελληνικής πολιτικής επαναπροώθησης.[23] Η έρευνα θα καλύψει 12 περιστατικά, τα περισσότερα από τα οποία συνέβησαν το 2024. Ο οργανισμός εξετάζει το ενδεχόμενο να κινήσει πειθαρχική διαδικασία, η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση των κονδυλίων στήριξης των συνόρων για την Ελλάδα, σύμφωνα με πηγές του Frontex που επικαλείται το Politico.[24]

Ωστόσο, η ελληνική κυβέρνηση ενέτεινε την αντιμεταναστευτική ρητορική και πολιτική της. Τον Μάιο του 2025, ο τότε υπουργός Μετανάστευσης Μάκης Βορίδης ανακοίνωσε ότι οι αιτούντες άσυλο των οποίων οι αιτήσεις είχαν απορριφθεί, θα φυλακίζονταν μέχρι την απέλασή τους.[25] Ενώ οι αφίξεις στην Κρήτη αυξήθηκαν κατά 320 % το πρώτο εξάμηνο του 2025, το υπουργείο δεν κατέβαλε καμία προσπάθεια τους προηγούμενους μήνες για να βελτιώσει τις υποδομές υποδοχής και φιλοξενίας ή να αυξήσει την επιχειρησιακή του ικανότητα, όπως σημειώνεται στην έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για το 2024. Τέτοιου είδους μέτρα θα μπορούσαν να είχαν βοηθήσει την Ελλάδα να αντιμετωπίσει την αύξηση των αφίξεων.[26]

Το πρόγραμμα HELIOS+ έχει επιτύχει θετικά αποτελέσματα με τις δράσεις του για μια πιο ολιστική προσέγγιση της ένταξης, παρέχοντας παράλληλα υπηρεσίες σε άτομα με μεταναστευτικό και προσφυγικό υπόβαθρο, τονίζει η ΟΕΣ. Το HELIOS+ χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, ενώ τη διαχείρισή του έχει αναλάβει ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) των Ηνωμένων Εθνών. Υλοποιείται σε συνεργασία με τις διοικήσεις των περιφερειών.[27]

Σε πρώτη φάση, η πρόσβαση σε στέγαση παρεχόταν μέσω της συνεργασίας μεταξύ του ΔΟΜ και του Υπουργείου Μετανάστευσης. Η δεύτερη φάση του προγράμματος, η οποία ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2025, προσφέρει ολοκληρωμένες πρόσθετες υπηρεσίες στους δικαιούχους. Κάθε περιφερειακή μονάδα υποστηρίζεται από ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό. Σύμφωνα με την ΟΕΣ, η υποστήριξη των ΜΚΟ είναι θετική, καθώς διαθέτουν εμπειρία από τη βάση, διαπολιτισμική ευαισθησία και προωθούν τη συνεργασία με ΟΚΠ. Ωστόσο, η ΟΕΣ εκφράζει την ανησυχία της για τη μακροπρόθεσμη χρηματοοικονομική βιωσιμότητα των φορέων διαχείρισης (ΜΚΟ) καθώς πρόκειται για ιδιωτικούς φορείς που εξαρτώνται από επιχορηγήσεις.

Πολλές ΜΚΟ στην Ελλάδα αναγκάστηκαν να μειώσουν το προσωπικό τους, με ιδιαίτερες επιπτώσεις στους υπαλλήλους με μεταναστευτικό ή προσφυγικό υπόβαθρο, που απασχολούνται στον τομέα των ΜΚΟ, όπως αναφέρει η ΟΕΣ. Οι ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στα ελληνικά νησιά και σε άλλες απομακρυσμένες περιοχές έχουν μειώσει σημαντικά το προσωπικό τους, λόγω του διαρθρωτικού προβλήματος υποστελέχωσης του τομέα, ιδίως στην περίπτωση των ΜΚΟ που ασχολούνται με τα δικαιώματα των μεταναστών.[28] [29]

Επένδυση στο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας

Οι δαπάνες της Ελλάδας για την κοινωνική πρόνοια ανήλθαν στο 23,7 % του ΑΕΠ τόσο το 2023 όσο και το 2024, υπερβαίνοντας τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ, που ήταν 20,8 % το 2023 και 21,2 % το 2024. Ωστόσο, η ΟΕΣ ανέφερε σημαντικά εμπόδια που μειώνουν τον αντίκτυπό της στη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό.[30] Ένα από αυτά είναι η μη αξιοποίηση των κοινωνικών παροχών, η οποία οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι οι υπηρεσίες κοινωνικής ασφάλισης είναι σε μεγάλο βαθμό ψηφιοποιημένες και γραφειοκρατικές. Αυτό επηρεάζει δυσανάλογα τα άτομα με περιορισμένες ψηφιακές δεξιότητες ή περιορισμένη πρόσβαση σε ψηφιακές υποδομές. Το 2022, το ποσοστό των αποδεκτών επιδομάτων μεταξύ των ατόμων που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας και ζουν σε νοικοκυριά ανέργων, ήταν 64,6%, δηλ. σημαντικά χαμηλότερο από το μέσο όρο της ΕΕ, που είναι 83,5%, σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ελλάδα για το 2025.[31]

Η εν λόγω έκθεση επισημαίνει ότι το σύστημα ελάχιστου εισοδήματος της Ελλάδας είναι ανεπαρκές. Το εισόδημα των δικαιούχων του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος (ΕΕΕ) ήταν μόλις λίγο μεγαλύτερο από το ήμισυ του ορίου φτώχειας το 2022 (53,6 %) και ανερχόταν σε μόλις 25,6 % του εισοδήματος ενός χαμηλόμισθου εργαζομένου. Η ανεπάρκεια των πολιτικών αυτών αντικατοπτρίζεται ακόμα περισσότερο στους μετανάστες, τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο που βιώνουν έντονη εχθρότητα από την κυβέρνηση.[32]

[1] European Institute for Gender Equality (2024) Gender Equality Index – Greece: https://eige.europa.eu/gender-equality-index/2024/country/EL

[2] European Commission (2024) Joint Employment report: https://employment-social-affairs.ec.europa.eu/document/download/aa86d961-425b-4feb-b7ad-bbee63c2398a_en

[3] European Institute for Gender Equality (2024) Gender Equality Index – Greece: https://eige.europa.eu/gender-equality-index/2024/country/EL

[4] Government Gazette (2025), “Law 5172: Tackling new forms of violence against women – Incorporation of Directive (EU) 2024/1385 – Additional regulations to the law on domestic violence – Reorganization of forensic services – Strengthening the operation of Eurojust – Measures for the protection of minors and the fight against crime – Procedural provisions on the competence of ordinary administrative courts and other regulations”, https://search.et.gr/en/fek/?fekId=776662

[5] European Parliament and Council (2024), ” Directive (EU) 2024/1385 of 14 May 2024 on combating violence against women and domestic violence”: https://eur-lex.europa.eu/eli/dir/2024/1385/oj/eng

[6] DIOTIMA (2025), “Another lost chance | Regarding the bill by the Ministry of Justice”: https://diotima.org.gr/alli-mia-chameni-eykairia-gia-to-schedio/

[7] Ibid.

[8] Ibid.

[9] DIOTIMA (2024), Letter on harmful practices against women, https://diotima.org.gr/en/forthcoming-european-commission-recommendation-on-harmful-practices/

[10] IPOV (2025) ”Prevalence and Impact of Obstetric Violence in Europe”: https://respectfulcare.eu/obstetric-violence-in-europe/

[11] European Union Agency for Fundamental Rights (2025), FUNDAMENTAL RIGHTS REPORT: https://fra.europa.eu/sites/default/files/fra_uploads/fra-2025-fundamental-rights-report-2025_en.pdf

[12] Ibid.

[13] European Institute for Gender Equality (2016), “A-Z Index – Secondary Victimisation”: https://eige.europa.eu/publications-resources/thesaurus/terms/1248?language_content_entity=en

[14] European Union Agency for Fundamental Rights (2025), FUNDAMENTAL RIGHTS REPORT: https://fra.europa.eu/sites/default/files/fra_uploads/fra-2025-fundamental-rights-report-2025_en.pdf

[15] Government Gazette (2025), “Law 5172: Tackling new forms of violence against women – Incorporation of Directive (EU) 2024/1385 – Additional regulations to the law on domestic violence – Reorganization of forensic services – Strengthening the operation of Eurojust – Measures for the protection of minors and the fight against crime – Procedural provisions on the competence of ordinary administrative courts and other regulations”, https://search.et.gr/en/fek/?fekId=776662

[16] Onassis Foundation (2024), 22 public secondary schools across Greece are being transformed into Public Onassis Schools by the Onassis Foundation, in collaboration with the Ministry of Education, https://www.onassis.org/news/22-public-middle-schools-and-high-schools-across-greece-are-being-transformed-into-public-onassis-schools

[17] EFSYN (2025), Model education with mass exclusions: https://www.efsyn.gr/ellada/ekpaideysi/461188_protypi-ekpaideysi-me-mazikoys-apokleismoys

[18] Eurydice (2025), “Greece – Organisational Variations and Alternative Structures in Secondary Education”: https://eurydice.eacea.ec.europa.eu/eurypedia/greece/organisational-variations-and-alternative-structures-secondary-education

[19] CIVICUS (2024), Violent response as student protests continue; Clashes and deportation threats over pro-Palestinian protests, https://monitor.civicus.org/explore/violent-response-as-student-protests-continue-clashes-and-deportation-threats-over-pro-palestinian-protests/

[20] CIVICUS (2024), Arrest warrant issued for refugee aid worker over work with asylum seekers, https://monitor.civicus.org/explore/arrest-warrant-issued-for-refugee-aid-worker-over-work-with-asylum-seekers/

[21] DIOTIMA (2024), Memorandum: https://diotima.org.gr/wp-content/uploads/2024/07/%CE%A5%CF%80%CF%8C%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%B1-%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%82-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%AF%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7-%CE%98%CF%81%CE%AC%CE%BA%CE%B7-final_.pdf

[22] CIVICUS (2025), Protesters demand justice for victims of deadly 2023 train crash, https://monitor.civicus.org/explore/protesters-demand-justice-for-victims-of-deadly-2023-train-crash/ ; European Court of Human Rights (2025), “Rulings concerning Greece”: https://www.echr.coe.int/w/rulings-concerning-greece

[23] CIVICUS (2025), Deadly train crash anniversary marked by massive protests; Government survives censure motion, https://monitor.civicus.org/explore/deadly-train-crash-anniversary-marked-by-massive-protests-government-survives-censure-motion/ ; https://apnews.com/article/migration-european-union-greece-frontex-0fe75b634a8c2f3b0e37cc0d111c7065

[24] Politico (2025), “Greece must face punishment over abuses against migrants, Frontex official says”: https://www.politico.eu/article/frontex-greece-punishment-migration-abuse-jonas-grimheden/

[25] CIVICUS (2025), Deadly train crash anniversary marked by massive protests; Government survives censure motion, https://monitor.civicus.org/explore/deadly-train-crash-anniversary-marked-by-massive-protests-government-survives-censure-motion/

[26] The Greek Ombundsman (2025), Special Report on Equal Treatment: https://www.synigoros.gr/en/category/default/post/eidikh-ek8esh-or-ish-metaxeirish-2024

[27] IOM (n.d.), “UN Migration | Greece, HELIOS+”: https://greece.iom.int/helios

[28] InfoMigramt (2024) Greek NGO warns staff lacking in migrant centers: https://www.infomigrants.net/en/post/59710/greek-ngo-warns-staff-lacking-in-migrant-centers

[29] Agrafioti, A. et al. (2024) ”AIDA Country Report – Greece”: https://asylumineurope.org/wp-content/uploads/2025/09/AIDA_GR_2024-update.pdf

[30] OECD (2025), “OECD Data Explorer – Social Expenditure Aggregates”: https://data-explorer.oecd.org/vis?df[ds]=DisseminateFinalDMZ&df[id]=DSD_SOCX_AGG%40DF_SOCX_AGG&df[ag]=OECD.ELS.SPD&dq=OECD%2BGRC.A..PT_B1GQ.ES10._T._T.&pd=2010%2C2024&to[TIME_PERIOD]=false&vw=tb

[31] European Commission (2025), “2025 Country Report – Greece”: https://economy-finance.ec.europa.eu/document/download/e4a67707-7a12-4af0-8f3a-9b01301e263f_en?filename=EL_CR_SWD_2025_208_1_EN_autre_document_travail_service_part1_v4.pdf

[32] POLITICO (2025), Greek farm scandal triggers top-level government resignations, https://www.politico.eu/article/greek-farm-scandal-triggers-top-level-government-resignations/ ;     POLITICO (2025). Greece names new ministers after high-level resignations over farm scandal, https://www.politico.eu/article/greece-new-minister-resignation-farm-scandal-thanos-plevris-makis-voridis-haris-theocharis-yiannis-andrianos-christos-dermentzopoulos/

Κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία

Η ανάπτυξη της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας (ΚΑΛΟ) παραμένει αργή, αν όχι στάσιμη, σύμφωνα με την έκθεση της ΟΕΣ. Η διαχείριση των πολιτικών της ΚΑΛΟ γίνεται σε περιφερειακό επίπεδο και στηρίζεται οικονομικά από την ΕΕ, π.χ. από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ (ΕΚΤ+) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), καθώς και από ιδρύματα κοινής ωφέλειας. Η ανάπτυξη τ ΚΑΛΟ παρεμποδίζεται από διάφορα ζητήματα, ξεκινώντας από το γεγονός ότι δεν αντιμετωπίζεται επαρκώς στις πολιτικές, καθώς οι περισσότερες αναφορές αφορούν τα κενά στη θεσμική υποστήριξη. Η συνεργασία μεταξύ των οργανώσεων ΚΑΛΟ είναι σποραδική και πραγματοποιείται κυρίως όταν υποστηρίζεται από δημόσια χρηματοδότηση λόγω οικονομικών περιορισμών. Οι φορείς της ΚΑΛΟ συμμετέχουν στη διαμόρφωση της πολιτικής της ΚΑΛΟ σε διαφορετικό βαθμό, ανάλογα με τους στόχους τους και το βαθμό πολιτικής ευθυγράμμισης με την κυβέρνηση, όπως αναφέρει η ΟΕΣ. Όπως ανέφερε μέλος του ΟΕΣ, στην περιοχή της Δυτικής Ελλάδας, οι ΟΚοιΠ και οι φορείς της ΚΑΛΟ συμμετέχουν στις περιφερειακές δημόσιες διαβουλεύσεις μόνο συμβολικά και δεν έχουν την ευκαιρία να συμβάλουν ουσιαστικά. Οι φορείς προσκαλούνται συχνότερα όταν δεν εκφράζουν ανησυχίες ή δεν προτείνουν αλλαγές, ενώ τα ακριβή κριτήρια που χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό των οργανώσεων που θα προσκληθούν δεν είναι διαφανή. Η ΟΕΣ δεν διαθέτει επαρκείς πληροφορίες για να σχολιάσει τη διαδικασία των διαβουλεύσεων σε άλλες περιφέρειες. Ωστόσο, δηλώνει ότι οι πολιτικά ευθυγραμμισμένοι φορείς ευνοούνται συνήθως στις διαδικασίες διαβούλευσης στα περισσότερα – αν όχι σε όλα – τα επίπεδα πολιτικής στην Ελλάδα.

Στις θετικές πρωτοβουλίες που σχετίζονται με την κοινωνική και αλληλέγγυα οικονομία στην περιοχή της Δυτικής Ελλάδας, περιλαμβάνεται η συνεχιζόμενη λειτουργία των Κέντρων Κοινότητας. Τα κέντρα αυτά παρέχουν διάφορες υπηρεσίσες σχετικά με κοινωνικα, εργασικά και οικογενειακά θέματα και υποστηρίζουν την επικοινωνία με τα άλλα διοικητικά γραφεία και τις κοινωνικές υπηρεσίες.[1] Άλλες πρωτοβουλίες είναι τα δημόσια νηπιαγωγεία και Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων (ΚΗΦΗ). Αρκετές πρωτοβουλίες στοχεύουν στην ένταξη των Ρομά και στη βοήθειά που τους προσφέρεται ώστε να έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες και κοινωνική στέγαση. Το πρόγραμμα HELIOS+ που εντάσσεται στα ίδια πλαίσια, επιδιώκει επίσης να προωθήσει την ένταξη περιθωριοποιημένων ομάδων, όπως οι Ρομά, στην αγορά εργασίας.[2]

Συνδυασµός επαγγελµατικού και οικογενειακού βίου

Σύμφωνα με την ΟΕΣ, η έναρξη ισχύος του νόμου 5053/2023 τον Ιούλιο του 2024 επιδείνωσε την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής στην Ελλάδα.[3] Σε συγκεκριμένους τομείς – όπως εκείνοι που παρέχουν υπηρεσίες ολόκληρο το 24ωρο, 7 ημέρες την εβδομάδα, ή επιχειρήσεις με βάρδιες και πενθήμερη εβδομάδα εργασίας (εξαιρουμένων των ξενοδοχείων και των εστιατορίων) – η μέγιστη διάρκεια της εργάσιμης ημέρας αυξήθηκε από 8 σε 12 ώρες, “επιτρέποντας” στους εργαζομένους να εργάζονται για δύο εργοδότες ή να αυξήσουν τις υπερωρίες τους. Η εργάσιμη εβδομάδα σε πολλούς τομείς επεκτάθηκε από πέντε σε έξι ημέρες, κάτι που ίσχυε ήδη για ορισμένες δημόσιες υπηρεσίες.[4] Η κυβέρνηση παρουσίασε αυτές τις εξελίξεις ως θετικές, διότι ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες αυτών των τομέων και επιτρέπουν στους εργαζομένους να κερδίζουν περισσότερα με την αύξηση των υπερωριών. Ο νόμος υποχρεώνει επίσης τη χρήση του συστήματος ψηφιακών καρτών εργασίας για την αποτελεσματικότερη παρακολούθηση των υπερωριών και τη διασφάλιση της αναγνώρισης και της αμοιβής τους. Η ΟΕΣ θεωρεί τον νόμο ως ταξικό μέτρο που δίνει προτεραιότητα στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας και επηρεάζει κυρίως τους χαμηλόμισθους εργαζομένους σε τομείς όπως τα εργοστάσια και οι υπηρεσίες, π.χ. τα σούπερ μάρκετ. Οι εργαζόμενοι που επηρεάζονται από το μέτρο αυτό συχνά δεν είναι σε θέση να αρνηθούν την αύξηση του χρόνου εργασίας χωρίς να υποστούν επιπτώσεις στην εργασιακή τους κατάσταση. Οι εργαζόμενοι και τα συνδικάτα δεν κλήθηκαν να συμμετάσχουν στη τελική νομοθετική διαδικασία και δεν έχουν θεσπιστεί επίσημα εργαλεία παρακολούθησης για τη μέτρηση των επιπτώσεων του νόμου στην ευημερία και την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.[5] Επιπλέον, ενώ η κυβέρνηση έχει δηλώσει ότι το μέτρο έχει ήδη οδηγήσει σε σημαντική αύξηση των δηλώσεων υπερωριών, οι ώρες υπερωριών που πραγματικά έχουν εργαστεί είναι πιθανώς πολύ περισσότερες, καθώς οι εργαζόμενοι εξακολουθούν να διστάζουν συχνά να δηλώσουν τις υπερωρίες τους.[6] Είναι επομένως ανησυχητικό το γεγονός ότι η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να αυξήσει τη μέγιστη διάρκεια της εργάσιμης ημέρας σε 13 ώρες και να μειώσει τις ελάχιστες ετήσιες άδειες κατά δύο ημέρες.[7]

[1] European Social Fund Plus (2020), “Community Centres: a social care network for everyone”: https://european-social-fund-plus.ec.europa.eu/en/projects/community-centres-social-care-network-everyone

[2] IOM (n.d.), “UN Migration | Greece, HELIOS+”: https://greece.iom.int/helios

[3] ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (2023) “ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ∆ΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ“: https://www.kodiko.gr/nomologia/download_fek?f=fek/2023/a/fek_a_158_2023.pdf&t=b899b3a1f2b663efc2ad7498f24954a1

[4] SOLIDAR (2024), “Social Rights Monitor: Country Profile – Greece”: https://srm.solidar.org/countries/greece//?y=2024#_ftn14

[5] European Commission (2025), “Economic forecast for Greece”: https://economy-finance.ec.europa.eu/economic-surveillance-eu-economies/greece/economic-forecast-greece_en

[6] EFSYN (2025), “The Prime Minister’s bottomless audacity regarding overtime”: https://www.efsyn.gr/politiki/kybernisi/478835_apythmeno-thrasos-toy-prothypoyrgoy-gia-tis-yperories ; EFSYN (2025), “Η ελαστική, υπερωριακή δουλειά απογειώνει το εργασιακό burnout”: https://www.efsyn.gr/themata/thema-tis-efsyn/478175_i-elastiki-yperoriaki-doyleia-apogeionei-ergasiako-burnout

[7] EFSYN (2025), “The Prime Minister’s bottomless audacity regarding overtime”: https://www.efsyn.gr/politiki/kybernisi/478835_apythmeno-thrasos-toy-prothypoyrgoy-gia-tis-yperories

Στέγαση

Η στέγαση – ιδίως η προσιτή στέγαση – εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρό πρόβλημα στην Ελλάδα. Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ελλάδα για το 2025 επισημαίνει ότι οι τιμές των κατοικιών αυξήθηκαν κατά μέσο όρο 9,3 % ετησίως κατά την περίοδο 2020-2024.[1] Αυτές οι αυξήσεις αποδίδονται κυρίως σε δύο παράγοντες. Πρώτον, η κατασκευή κατοικιών δεν ανταποκρίθηκε στην αύξηση της ζήτησης από ντόπιους και τουρίστες (πολλοί από τους τελευταίους επιδιώκουν να αγοράσουν εξοχική κατοικία). Αν και η κατασκευή κατοικιών έχει αυξηθεί, θα χρειαστούν ακόμη μερικά χρόνια μέχρι να επηρεάσει την αγορά κατοικιών. Δεύτερον, οι αυξήσεις των μισθών δεν συμβαδίζουν με την αύξηση των τιμών των κατοικιών. Το υψηλό κόστος στέγασης σε συνδυασμό με τους ανεπαρκείς μισθούς έχουν μειώσει την προθυμία των ανθρώπων να μετακινηθούν για λόγους εργασίας, με αποτέλεσμα την έλλειψη εργατικού δυναμικού σε ορισμένες περιοχές, όπως επισημαίνει η έκθεση για την Ελλάδα. Επιπλέον, η έκθεση αναφέρει ότι οι διαθέσιμες κατοικίες είναι υπερτιμημένες κατά περίπου 20 %.[2]

Οι ευάλωτες ομάδες επηρεάζονται δυσανάλογα από την έλλειψη στέγης. Η ειδική έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη για το 2025 εξετάζει τα προβλήματα στέγασης των Ρομά που ζουν σε καταυλισμούς, οι οποίοι, αφενός, δεν έχουν πρόσβαση σε προσιτές και αξιοπρεπείς λύσεις στέγασης και αφετέρου, τιμωρούνται για την κατασκευή κατοικιών στις περιοχές όπου ζουν τα τελευταία χρόνια και επομένως στερούνται της δυνατότητας να κατασκευάσουν βασικές υποδομές και να βελτιώσουν και να νομιμοποιήσουν την ποιότητα των συνθηκών διαβίωσής τους.[3] Στην Ελλάδα, πολλοί Ρομά ζουν σε μη ποιοτικές συνθήκες σε καταυλισμούς. Αυτές οι συνθήκες διαβίωσης συνιστούν εξευτελιστική και άδικη μεταχείριση, σύμφωνα με την ΟΕΣ. Η κατάσταση όμως φαίνεται να ενθαρρύνεται από την ελληνική κυβέρνηση, καθώς το κράτος δεν παρέχει προσωρινή στέγαση ούτε λαμβάνει άλλα μέτρα για την επίλυση των στεγαστικών προβλημάτων των Ρομά. Έχουν αναφερθεί ορισμένες περιπτώσεις όπου το κράτος επέβαλε κυρώσεις στους καταυλισμούς για παράνομη κατοχή.[4] Η πρακτική αυτή έχει επιβεβαιωθεί από τον Επίτροπο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, ο οποίος δηλώνει ότι η νομικά επισφαλής κατάσταση των Ρομά είναι ιδιαίτερα ανησυχητική.[5]

[1] European Commission (2025), 2025 Country Report – Greece, https://economy-finance.ec.europa.eu/document/download/e4a67707-7a12-4af0-8f3a-9b01301e263f_en?filename=EL_CR_SWD_2025_208_1_EN_autre_document_travail_service_part1_v4.pdf

[2] Ibid.

[3] The Greek Ombundsman (2025), “Special Report on Equal Treatment”: https://www.synigoros.gr/en/category/default/post/eidikh-ek8esh-or-ish-metaxeirish-2024

[4] Ibid.

[5] Council of Europe Commissioner for Human Rights (2025), “Memorandum on the human rights of Roma in Greece”: https://rm.coe.int/memorandum-on-the-human-rights-of-roma-in-greece-by-michael-o-flaherty/1680b60ac0

Το CIVICUS Monitor κατατάσσει την Ελλάδα ως «παρακωλυμένη», όπως και το 2023.[1] Η ταξινόμηση αυτή σημαίνει ότι, ενώ επιτρέπεται η ύπαρξη των οργανώσεων κοινωνίας των πολιτών, οι δραστηριότητές τους και ο κοινωνικός χώρος στον οποίο λειτουργούν αμφισβητούνται έντονα από τους φορείς άσκησης εξουσίας. Υπονομεύονται από τις δημόσιες αρχές μέσω εξευτελιστικών δημόσιων δηλώσεων και γραφειοκρατικής παρενόχλησης. Οι διαμαρτυρίες και οι διαδηλώσεις επιτρέπονται, αλλά οι αστυνομικές επεμβάσεις είναι συχνές και συχνά περιλαμβάνουν τη χρήση υπερβολικής βίας, όπως δακρυγόνα για τη διάλυση των συγκεντρώσεων. Η δημοσιογραφική ελευθερία περιορίζεται μέσω του κρατικού ελέγχου και των νομικών ή φυσικών επιθέσεων, που συχνά οδηγούν σε αυτολογοκρισία.

Κοινωνικός διάλογος

Σύμφωνα με την ΟΕΣ, ο πραγματικός και ουσιαστικός διάλογος με την κοινωνία των πολιτών είναι σπάνιος στην Ελλάδα. Η κύρια πλατφόρμα για το διάλογο με την κοινωνία των πολιτών είναι οι ανοιχτές διαβουλεύσεις, ενώ οι ανοιχτές συζητήσεις στο κοινοβούλιο διαδραματίζουν επίσης κάποιο ρόλο, αν και μικρότερο, σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ελλάδα για το 2025.[2] Όπως αναφέρει η ΟΕΣ, οι αρχές τείνουν να προσκαλούν συγκεκριμένες ΟΚοιΠ για διμερείς διαβουλεύσεις και συχνά αποκλείουν τις μεγάλες ΟΚοιΠ με εμπειρία στη σχετική πολιτική ιδιαίτερα όταν έχουν κριτική στάση απέναντι στις κυβερνητικές επιλογές. Οι δημόσιοι χώροι όπου μπορούν να εκφραστούν κριτικές ή απόψεις περιορίζονται όλο και περισσότερο. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος εποπτεύει τα δημόσια μέσα ενημέρωσης, γεγονός που θέτει σε κίνδυνο την συντακτική τους ανεξαρτησία.[3] Ένα παράδειγμα αυτού του αυξημένου κυβερνητικού ελέγχου είναι η κάλυψη του αγροτικού σκανδάλου στην ΟΠΕΚΕΠΕ, τον ελληνικό οργανισμό πληρωμών των κοινοτικών ενισχύσεων της ΕΕ. Αρκετοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι καταχράστηκαν τα αγροτικά κονδύλια της ΕΕ,[4] αλλά τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης κάλυψαν μόνο εν συντομία το σκάνδαλο, ενώ αύξησαν την κάλυψη των αφίξεων μεταναστών στην Κρήτη. Επιπλέον, η περιορισμένη κάλυψη του σκανδάλου επικεντρώθηκε σε μεμονωμένες παρανομίες και όχι στα υποκείμενα συστημικά προβλήματα και στους δεσμούς των ατόμων με το κυβερνών κόμμα της Νέας Δημοκρατίας (ΝΔ). Όπως επισημαίνει η ΟΕΣ, η ελευθερία του λόγου περιορίζεται συστηματικά μέσω παρόμοιων πρακτικών. Ο στόχος δεν είναι η βίαιη καταστολή των επικριτικών φωνών, αλλά μάλλον η υποβάθμιση των ανησυχιών και των ανθρώπων που τις εκφράζουν.

Η κυβέρνηση προσπάθησε να περιορίσει την πρόσβαση στις πληροφορίες, όπως φάνηκε από την κάλυψη της δίκης της Zackie Oh. Δύο άνδρες κατηγορήθηκαν για τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου, ενός δημοφιλούς ακτιβιστή ΛΟΑΤΚΙ+ και drag performer. Αν και η δίκη ήταν ανοιχτή στο κοινό, δεν επιτράπηκε η τηλεοπτική της μετάδοση. Η πρωτοβουλία ZackieOh Justice Watch, που αποτελείται από δημοσιογράφους και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης, παρακολούθησε τη δίκη και μετέδωσε ζωντανές ηχογραφήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ωστόσο, στις 5 Ιουλίου 2024, το Υπουργείο Δικαιοσύνης επέκτεινε το πεδίο εφαρμογής του νόμου 3090/2002, ο οποίος απαγορεύει τη ραδιοφωνική ή τηλεοπτική μετάδοση δικαστικών ακροάσεων χωρίς δικαστική έγκριση, ώστε να περιλαμβάνει και τις μεταδόσεις μέσω του διαδικτύου.[5] Η απόφαση αυτή επικρίθηκε από το ThePressProject και το ZackieOh Justice Watch ως αντισυνταγματική, καθώς παρεμποδίζει την πρόσβαση στην πληροφόρηση και μειώνει τη διαφάνεια.[6]

Η ΟΕΣ επισημαίνει την έλλειψη ουσιαστικής προόδου στη διαχείριση του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών το 2023 από την κυβέρνηση. Οι οικογένειες των θυμάτων συνεχίζουν τις νομικές και άλλες ενέργειες, με πιο αξιοσημείωτη μια από τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις στην Ελλάδα τον Φεβρουάριου του 2025 (στην επέτειο 2 χρόνων από το δυστύχημα). Ωστόσο, δεν παρατηρήθηκε καμία αλλαγή στην προσέγγιση της κυβέρνησης, η οποία συνεχίζει να αρνείται οποιαδήποτε παράνομη πράξη και δεν έχει κάνει τίποτα για να βελτιώσει τη διαφάνεια σχετικά με το θέμα.[7] Τέλος, το σύνταγμα τροποποιήθηκε κατά τρόπο που υπονομεύει τη δημοκρατική ευθύνη του αρχηγού του κράτους. Το κοινοβούλιο δεν διαλύεται πλέον εάν ο πρόεδρος δεν επιτύχει την πλειοψηφία μετά από δύο γύρους ψηφοφορίας. Ως αποτέλεσμα, ο Κωνσταντίνος Τασούλας εξελέγη νέος ΠτΔ μετά από τέσσερις ψηφοφορίες.[8]

[1] CIVICUS (2025), CIVICUS Monitor – Greece: https://monitor.civicus.org/country/greece/

[2] European Commission (2025), 2025 Country Report – Greece, https://economy-finance.ec.europa.eu/document/download/e4a67707-7a12-4af0-8f3a-9b01301e263f_en

[3] RSF (2024-2025), World raking – Greece, https://rsf.org/en/country/greece

[4] Politico (2025), “The big fat Greek plot to defraud the EU”: https://www.politico.eu/article/greece-farmers-european-union-opekepe-pastureland-cap-common-agricultural-policy-2/

[5] CIVICUS (2024), Arrest warrant issued for refugee aid worker over work with asylum seekers, https://monitor.civicus.org/explore/arrest-warrant-issued-for-refugee-aid-worker-over-work-with-asylum-seekers/

[6] ZackieOhJusticeWatch – Facebook (2024): https://www.facebook.com/zackieohjusticewatch/posts/pfbid0Gi7qgo5WM3186vLWVBXQu6qgR3JwVvm3RBCNXp8wwZQ8LUCkapuos3K8bpiYFRAJl

[7] POLITICO (2025), Greece gripped by massive strikes as suspicion and anger boil over, https://www.politico.eu/article/greece-national-strikes-corruption-tempi-rail-disaster/

[8] Euronews (2025), Greek lawmakers elect former parliament speaker Constantine Tassoulas as president, https://www.euronews.com/2025/02/12/greek-lawmakers-elect-former-parliament-speaker-constantine-tassoulas-as-president

Πρόσβαση στην ενέργεια και ενεργειακή φτώχεια

Η ενεργειακή φτώχια εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό και αυξανόμενο πρόβλημα στην Ελλάδα, με πολλούς δείκτες να υπερβαίνουν κατά πολύ τους μέσους όρους της ΕΕ. Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2025 δείχνει ότι το 19 % του ελληνικού πληθυσμού δεν είναι σε θέση να θερμάνει επαρκώς τα σπίτια του, ποσοστό που υπερβαίνει στο διπλάσιο το μέσο όρο της ΕΕ, ο οποίος είναι 9,2 %.[1] Το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 43,6 % για τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας, ενώ το 32 % του πληθυσμού καθυστερεί να εξοφλήσει τους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας – σχεδόν πέντε φορές το μέσο όρο της ΕΕ, ο οποίος είναι 6,9 %.[[2] Το εθνικό σχέδιο της κυβέρνησης για το μετριασμό της ενεργειακής φτώχειας, αποσκοπεί στη μείωση των σχετικών δεικτών που ορίζονται από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ενεργειακής Φτώχειας κατά τουλάχιστον 50% έως το 2025 και κατά 75% έως το 2030.[3] Ωστόσο, το σχέδιο προτείνει μέτρα όπως η οικονομική βοήθεια και η στήριξη των τιμών, αντί να αντιμετωπίζει τις βαθύτερες αιτίες της ενεργειακής φτώχειας.

Πρόσβαση στη βιώσιμη κινητικότητα και μεταφορική φτώχεια

Η ΟΕΣ αναφέρει ότι η μεταφορική φτώχεια στην Ελλάδα έχει αυξηθεί. Τα αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης αποτελούν ένα όλο και πιο σημαντικό μέσο χερσαίας μεταφοράς, καθώς το 2022 χρησιμοποιήθηκαν από το 84,6% του πληθυσμού. Ωστόσο, το 8,4% του πληθυσμού δεν μπορούσε να αγοράσει αυτοκίνητο το 2024, σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 5,6%.[4] Το φαινόμενο αυτό είναι δυσανάλογα έντονο για τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο φτώχειας, το 24,8% των οποίων έχει ήδη υψηλές δαπάνες (διπλάσιες από τον εθνικό μέσο όρο) για ιδιωτικές μεταφορές. 48 Η χρήση των δημόσιων χερσαίων μεταφορών έχει μειωθεί σε μόλις 15,4%, γεγονός που δείχνει ότι οι υπηρεσίες δεν ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στις ανάγκες των πολιτών.[5]

[1] European Commission (2025), 2025 Country Report – Greece, https://economy-finance.ec.europa.eu/document/download/e4a67707-7a12-4af0-8f3a-9b01301e263f_en?filename=EL_CR_SWD_2025_208_1_EN_autre_document_travail_service_part1_v4.pdf

[2] Ibid.

[3] Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. (2021) ”Σχέδιο Δράσης για την Καταπολέμηση της Ενεργειακής Ένδειας.“:  https://ypen.gov.gr/wp-content/uploads/2021/08/%CE%A3%CE%94%CE%95%CE%95_03.08.2021.pdf

[4] European Commission (2025), 2025 Country Report – Greece, https://economy-finance.ec.europa.eu/document/download/e4a67707-7a12-4af0-8f3a-9b01301e263f_en?filename=EL_CR_SWD_2025_208_1_EN_autre_document_travail_service_part1_v4.pdf

[5] Ibid.